- Rusland beschikt over speciale elitetroepen die worden aangeduid als Spetsnaz.
- Deze speciale eenheden kunnen voor diverse operaties worden ingezet.
- Als ze in Oekraïne worden ingeschakeld zal dat waarschijnlijk voor strategisch belangrijke doelen zijn, zoals het uitschakelen van de regering van Oekraïne.
- Lees ook: Dit is Volodimir Zelenski achter de schermen, volgens een vriend van de president: ‘Bescheiden, vreedzaam en wars van sterallures’
Tijdens de militaire opbouw voorafgaand aan de Russische invasie van Oekraïne werd gespeculeerd over de manier waarop het Kremlin de speciale strijdkrachten van het land zou kunnen inzetten, die worden aangeduid als Spetsnaz.
Eind januari vertelde de Britse minister van Defensie Ben Wallace tegenover leden van het Britse parlement dat er in Oekraïne al eenheden waren “die op onconventionele wijze verbonden zijn met de Russische staat.”
Tijdens militaire operaties van de VS en andere westerse landen is de afgelopen twintig jaar regelmatig gemaakt van speciale eenheden. De Russische elitetroepen spelen eenzelfde rol, maar Moskou heeft ze afgestemd op operaties in het kader van “politieke oorlogsvoering.” Dat betekent dat ze voor en tijdens een conflict een breed scala aan missies kunnen uitvoeren.
Russische speciale eenheden
De voorlopers van de Spetsnaz stammen al uit de Eerste Wereldoorlog, maar pas na de Tweede Wereldoorlog werden de Spetsnaz-eenheden officieel opgericht, toen de communistische dictator Josef Stalin nog aan de macht was in de Sovjet-Unie.
Spetsnaz is een afkorting van de Russische uitdrukking voor "strijdkrachten voor speciale doeleinden." De term Spetsnaz wordt echter gebruikt voor alle gespecialiseerde eenheden in het Russische leger, de wetshandhaving en de hulpdiensten.
In zekere zin heeft Spetsnaz dezelfde betekenis als "speciale operaties" en wordt het breed gebruikt. Het is te vergelijken met de term "special operations forces", die wordt toegepast op een reeks Amerikaanse eenheden binnen en buiten het ministerie van Defensie.
De belangrijkste missies van de Spetsnaz-eenheden omvatten directe actie, strategische verkenning en onconventionele oorlogsvoering. Dit is vergelijkbaar met de taken van de Groene Baretten van de US Army Special Forces (de Amerikaanse speciale eenheden).
Spetsnaz zijn in het algemeen het best te vergelijken met het 75e Ranger Regiment van het Amerikaanse leger, een lichte infanteriemacht, of de Nederlandse Luchtmobiele Brigade. Maar sommige eenheden zijn eerder verwant met de zogenaamde Tier 1-eenheden, zoals de Delta Force van het Amerikaanse leger, of het Nederlandse Korps Commandotroepen.
Alle Spetsnaz-eenheden doorlopen een vliegschool en leren parachutespringen met een statische lijn, maar slechts enkele Spetsnaz-eenheden zijn gekwalificeerd voor de militaire vrije val. Dat betekent dat zij sprongen kunnen maken van tienduizenden meters hoogte.
De oorspronkelijke en best getrainde Spetsnaz-eenheden vallen onder de GRU, Ruslands militaire inlichtingendienst, of de FSB, Ruslands binnenlandse inlichtingendienst.
Tegenwoordig houden alleen de Spetsnaz-eenheden van de GRU en de FSB zich nog bezig met strategische missies. Zo zijn de twee bekendste Spetsnaz-eenheden, de Alfa- en de Vympelgroep, respectievelijk belast met terrorismebestrijding en beveiliging van strategische objecten, zoals nucleaire installaties.
Andere Spetsnaz-eenheden hebben een meer tactische missie en zijn opgeleid en uitgerust om conventionele strijdkrachten rechtstreeks te ondersteunen.
In een oorlog zou een Spetsnaz-eenheid van de GRU of de FSB worden belast met een missie op strategisch niveau. Denk hierbij aan opdrachten zoals het uitschakelen van de Oekraïense president Volodimir Zelenski en zijn adviseurs. Een "gewone" Spetsnaz-eenheid zou worden belast met een missie op tactisch niveau, zoals het veroveren van een vliegveld of het speerpunt vormen van een aanval op Kiev.
De afgelopen jaren stonden speciale eenheden van de GRU in de schijnwerpers door het gebruik van brute, Hollywood-achtige tactieken in het buitenland. Een recent voorbeeld hiervan is een brutale moordaanslag in het Verenigd Koninkrijk.
Mythe en realiteit
Na de Koude Oorlog verkregen de Spetsnaz in het Westen een bijna mythische reputatie. Een perceptie die werd versterkt door grootse openbare vertoningen.
"In trainingsvideo's die online circuleerden, zagen we Spetsnaz bakstenen breken met hun handen en door vlammen springen. Dit hielp om een reputatie van stoerheid en onoverwinnelijkheid op te bouwen", vertelt een gepensioneerd lid van de Amerikaanse Delta Force tegen Insider.
Maar de algemene prestaties van het Russische leger in Oekraïne in de dagen na de invasie hebben dat aanzien aangetast.
"Ik denk dat we nu zien dat die mythe wordt ontkracht", zegt het voormalige Delta-lid. "Respect voor een tegenstander is belangrijk, en ik probeer hen niet te vernederen of te onderschatten. Maar hun acties, of in ieder geval wat we tot nu toe zagen in Oekraïne, zijn niet geweldig."
Onderschatting van een tegenstander, vooral van een speciale eenheid, kan averechts werken. Ondanks de tegenslagen van Rusland in Oekraïne, spelen Spetsnaz-eenheden een belangrijke rol of zullen ze die gaan spelen.
Russische militaire commandanten zouden ervoor kunnen kiezen Spetsnaz-eenheden in te zetten als stoottroepen om de weg vrij te maken voor grote conventionele formaties. Ze zouden ook Spetsnaz-eenheden achter de Oekraïense linies kunnen inzetten om chaos te zaaien.
"Tijdens het conventionele deel van het conflict zie ik Spetsnaz zich richten op strategische doelen - luchthavens, de Oekraïense leiding, energiecentrales, enzovoorts", zegt de gepensioneerde militair van de Delta Force.
"We moeten niet vergeten dat deze elitetroepen speciaal zijn geselecteerd, getraind en uitgerust. Je wilt ze niet inzetten voor infanterie-aanvallen of tegen doelen die niet van strategisch belang zijn. Uiteindelijk heb je maar een bepaalde capaciteit en die wil je niet verliezen of krachten laten verspillen voor een doelwit van ondergeschikt belang", voegt hij eraan toe.
Spetsnaz-eenheden hebben in het verleden ook een centrale rol gespeeld in Russische anti-oproeroperaties of operaties met een lage intensiteit. Ze zouden dat opnieuw kunnen doen als de oorlog in Oekraïne verschuift naar onconventionele oorlogsvoering.
Stavros Atlamazoglou is een defensiejournalist gespecialiseerd in speciale operaties, een veteraan van het Helleense leger (nationale dienst bij het 575e Marinebataljon en het legerhoofdkwartier), en afgestudeerd aan de Johns Hopkins University.